Een vader die niet durfde te zien
Een goede vriend vertelde me laatst een intens verdrietig verhaal dat me diep raakte. Toen hij vier jaar oud was, maakten zijn ouders zich zorgen omdat hij nog geen woord sprak. Na psychologisch onderzoek bleek dat zijn gedrag mogelijk voortkwam uit de opvoedstijl van zijn vader: zogenaamde “cold parenting”. Maar in plaats van deze spiegel aan te nemen, kon zijn vader deze waarheid niet verdragen. Hij besloot zijn zoon te “fixen” in plaats van zichzelf onder ogen te komen. Zijn zoon weerspiegelde onbewust iets wat hij zelf niet kon dragen. Zijn manier van opvoeden werd steeds dwingender; hij drilde zijn zoon als een militair, tot op het pijnlijke af. Wat zijn zoon nodig had, was gezien en geliefd worden, niet beoordeeld of gebroken.
In mijn verbeelding stond zijn vader voor een spiegel. In de reflectie zag hij zijn prachtige vierjarige zoon. Maar hij had niet door dat hij in een spiegel keek. Hij dacht zijn zoon te zien, maar het was zijn eigen pijn. Wat een enorme kans voor heling had kunnen zijn, veranderde in projectie en afwijzing. Want wat we niet kunnen dragen in onszelf, geven we de ander de schuld van.
De pijn achter je spiegelbeeld
We willen zo graag het spiegelbeeld veranderen, zonder te beseffen dat het een spiegel is. We denken dat de ander moet veranderen: onze partner moet anders communiceren, onze baas moet minder eisen stellen, ons lichaam moet slanker zijn. Maar wat als we eigenlijk onze eigen pijn zien in al die dingen? Wat als onze triggers juist de ingang zijn naar ons innerlijk werk?
Laatst begeleidde ik een prachtige vrouw in een sessie. Ze had een diepe afwijzing naar haar lichaam. Niet vreemd, want haar ouders hadden haar al op jonge leeftijd op dieet gezet, haar uiterlijk bekritiseerd, en hun liefde voor haar afhankelijk gemaakt van afvallen. Dus als ze nu in de spiegel kijkt, ziet ze dan werkelijk haar lichaam? Of ziet ze haar oude pijn? Hoort ze de stem van haar ouders? Voelt onbewust ze de verlatenheid en het verdriet van het niet gezien worden?
En zelfs als we soms doorhebben dat het om onze eigen pijn gaat, beseffen we vaak nog steeds niet welke specifieke delen van onszelf we dan precies weerspiegeld zien. Die herkenning is zelden direct of helder; we voelen iets, maar weten niet precies wat. Dat maakt het zo verraderlijk en tegelijk zo waardevol: de spiegel toont iets wezenlijks, maar vaak in een vervormde of versluierde vorm. Die pijn is zelden helder omlijnd. Ze komt in stukken, in flarden, vaak verpakt in verwarring of afwijzing. En juist om die reden ben ik zo dankbaar voor mijn therapeut: hij helpt me de lagen van mijn pijn te herkennen en mijn projecties stap voor stap te ontcijferen.
Projectie: de ingang naar heling
We denken dus de ander te zien, maar we kunnen nooit de volledige ander zien. Totdat we iets van onszelf in de ander herkennen. Dan komt er lading: bewondering of frustratie, aantrekking of afwijzing. Wil je weten of er sprake is van projectie? Let op je lichaam. Projectie activeert energie. Er gebeurt iets. En dit is precies waarom schaduwwerk zo belangrijk is: het helpt je herkennen wélke delen van jezelf je projecteert op de ander. Zodat je niet alleen ziet dát iets pijn doet, maar ook waar die pijn vandaan komt. Die helderheid is onmisbaar. Want wat je eenmaal bewust in jezelf hebt herkend, kun je niet meer ontkennen of wegduwen. Het raakt je, vraagt om aandacht, en opent de weg naar heling.
Je kunt de ander niet veranderen. En dat hoeft ook niet. Maar je kunt wél zien wat het in jou raakt. Zoals de vader uit het verhaal. Had hij zichzelf in zijn zoon kunnen herkennen, dan had hij zijn zoon kunnen ontvangen. Dan was er ruimte gekomen voor zelfacceptatie, liefde en transformatie.
De volgende generatie: heling in beweging
Maar helaas kon vader het niet. En nu staat zoon voor de spiegel. Hij is volwassen en hij ziet zijn vader voor de spiegel staan. Hij is boos op zijn vader. En terecht. Hij denkt zijn vader te zien in zijn verhalen over zijn vader, maar ziet niet dat ook hij nu voor de spiegel staat. En waar vader niet in staat was zichzelf te zien, zijn prachtige zoon als kans te zien om zichzelf te leren accepteren en ruimte te maken voor liefde, hoop ik dat zijn zoon dit wel kan. Nu is het zijn beurt. Nu is het zijn kans. Zijn vader recht aankijken en te zien: ik zie mezelf. Dat wat ik zo haat aan mijn vader is míjn pijn. Zolang ik mezelf niet zie, kan ik hem niet zien. Kan zoon opbrengen wat vader niet kon? Kan hij het patroon doorbreken en het verleden transformeren tot kracht? Kan hij het gebrek van zijn vader nu aannemen als cadeau?
Jarenlang dacht ik dat pijn betekende dat er iets mis was met mij. Het werk dat ik met mezelf deed, draaide om het verminderen van de pijn. Maar pijn is geen fout. Pijn is een poort. Een toegang tot heelheid. En ja, ik heb hier hulp nodig, want ik houd niet van het voelen van pijn. Alleen de enige weg is toch echt de weg er doorheen. Anders blijf ik het keer op keer tegenkomen. En dat doet nog veel meer pijn.
Mijn eigen Jungiaanse therapeut begeleidt mij met veel zachtheid, liefde en aanwezigheid, zodat ik durf te kijken. Echt durf te zien. Mezelf durf te zien. En elke keer kom ik weer uit bij dezelfde pijnlijke waarheid: ik wijs niet de ander af, ik wijs mezelf af. En pas als ik dat erken, komt er ruimte. Dan ontstaat er kracht. Dan kan ik mezelf opnieuw neerzetten in de wereld. Dan zie ik jou, en zie ik mezelf.
Wil jij dit aangaan?
Vanaf 14 juli 2025 start mijn nieuwe jaarprogramma. Elke twee weken ontvang je een begeleide actieve imaginatie om thuis te doen. In deze imaginaties laat je jouw onbewuste spreken via beeld, gevoel en symboliek. Zo leer je jezelf steeds beter kennen en omarmen, en komen je relaties in beweging.
Het is veilig om thuis te doen, het is kort en krachtig en je kunt de sessies zo vaak herhalen als je wilt. Wil je dieper gaan? Dan ben je van harte welkom voor individuele sessies, een dieptetraject of een van mijn diepte-avonden vanaf september (juni en juli zijn al vol).
Conclusie: kijk in de spiegel, en durf te zien
Projectie is geen vijand. Het is een uitnodiging. Een kans om te groeien, helen en lief te hebben. Niet alleen de ander, maar vooral jezelf. Wil jij niet langer wegrennen voor je pijn? Wil je jouw spiegelbeeld recht in de ogen aankijken?
Dan is nu het moment.
Wil je direct beginnen? Boek dan een gratis kennismaking via mijn website.