Er zijn twee dingen die ik telkens terug zie komen bij clienten met een eetobsessie. Eén: de duizenden eetregels blijken vaak een controlemiddel te zijn en twéé: het zijn vaak vredelievende, empathische mensen met ontzettend veel compassie voor anderen. Ze offeren zichzelf vaak op voor een ander en vinden het heel belangrijk dat anderen zich goed voelen. Het is wel zo dat als dit ongemerkt gebeurt en je hebt het niet (meer) door dat je dit doet, dat het kan voelen alsof situaties je overvallen en alsof je dingen niet zelf in de hand hebt. En wat is nou hetgeen waar je wél controle op uit kunt uitoefenen wat niets met anderen te maken heeft? Precies, wat je eet, wanneer je eet en hoeveel je eet (dat laatste is niet helemaal waar, maar daar kom ik in een ander artikel op terug).
Empatie
Herken jij jezelf in de volgende situatie? Je bent ontzettend goed afgestemd op de emoties van anderen en je kunt haarfijn aanvoelen wat anderen nodig zouden kunnen hebben om zich beter te voelen. Maar als je er goed over nadenkt ben je eigenlijk een beetje vervreemd geraakt in het je afvragen wat het nou eigenlijk is dat jíj nodig hebt. Wat jíj voelt en wilt. Je voelt je vaak overvallen door situaties en je doet vaak dingen voor anderen ook als dat eigenlijk niet zo goed is voor jou. Je geeft anderen vaak de schuld van onenigheden, je voelt weerstand als je dit leest, want anderen behandelen je ook vaak onterecht slecht. Je krijgt niet de liefde terug die je geeft en hoe kon de ander jou zoiets aandoen? Jij zou dat nooit doen. Als je jezelf hierin herkent, dan is dit artikel voor jou. Het zal je bevrijden van je slachtofferschap en je de regie weer terug in handen geven. Dít is hoe je verantwoordelijkheid kunt nemen voor de meeste situaties en daardoor hoef je niet meer bang te zijn dat je wordt overvallen door onrecht.
Wie houdt er rekening met mij?
Terugkijkend op de meest stressvolle situaties in mijn leven, had ik hier een groot aandeel in. Op dat moment vond ik dat mensen mij iets hadden aangedaan. Zij waren degene die niet verder keken dan hun eigen behoeften en daarmee met een bulldozer over de mijnen reden. Iets wat heel frustrerend is als je continue bezig bent met de behoeften van anderen. Als ik heel eerlijk terugkijk naar het ontstaan van vele van deze problemen, dan zie ik dat ik ergens gaandeweg mijn grenzen niet heb aangegeven. Het was dus niet zo dat mensen mij iets aandeden, ik liet zelf toe dat er iets gebeurde wat ik niet wilde. Ik had zelf niet duidelijk gemaakt wat mijn behoeften waren.
Om te controleren of deze gedachte echt klopte, ben ik er eens goed voor gaan zitten en ben ik allerlei situaties voor de geest gaan halen waarin ik me machteloos voelde. Ik vroeg me bij iedere situatie af of ik in de aanloop naar dit machteloze, oneerlijke gevoel ergens mijn grenzen niet had aangegeven. En ja hoor, bij elke situatie kon ik me een bepaald onderbuik gevoel herinneren. Ik deed iets waarvan ik voelde dat het niet goed zou zijn voor mij. Had ik dit meteen benoemd, op dát moment, had het me een heleboel ellende kunnen besparen. Dan zouden mensen weten hoe ze rekening met mijn gevoelens en behoeften hadden kunnen houden óf had ik zelf de keuze kunnen maken om ervan weg te lopen.
Niemand deed me iets aan. Ik deed mezelf iets aan in de overtuiging dat ik meer liefde verdiende als ik maar alles voor anderen over had om ze vervolgens zelf af te wijzen, omdat ze geen rekening hielden met mijn behoeften en gevoelens, die ik in de eerste instantie nooit kenbaar heb gemaakt.
Verantwoordelijkheid nemen
Het was een enorme eye-opener en het gaf me heel veel hoop. Als alle situaties waarin ik me overvallen voelde waren begonnen bij het over mijn eigen behoeften heen stappen, dan zou dat dus kunnen betekenen dat ik me niet meer machteloos en onterecht behandeld hoef te voelen! Ik zou me geen slachtoffer meer hoeven voelen van mensen die mijn gedachten niet kunnen lezen en me waardeloos te voelen omdat ‘niemand rekening met mij houdt’.
Weetje, ik kan er achteraf best om lachen dat ik ik telkens met mijn vinger naar anderen wees als oorzaak van de onenigheid. Ik denk dat het ook iets heel menselijks is om een ander de schuld te geven, maar is het behulpzaam? Absoluut niet. Kan ik anderen anderen veranderen? Nee. Kan ik mezelf veranderen? Ja! Als ik mijn grenzen had aangegeven, had ik me helemaal niet boos of onbelangrijk hoeven voelen. Deze realisatie geeft me ontzettend veel kracht. Door mezelf die invloed toe te kennen, voelt het niet meer zo hopeloos. Ben ik niet meer bang dat bepaald ‘onrecht’ me overkomt. Dit is hoe ik mijn verantwoordelijkheid neem voor iedere situatie waarin ik me overmand voelde.
Je grenzen bewaken
Deze grote realisatie was stap één. En dan nu stap twee: het (h)erkennen van mijn eigen behoeften. Ik ben van mening dat je als je nieuw gedrag wilt aanleren, je dit gedrag moet trainen. Ik stelde mezelf heel vaak de vraag hoe anderen zich voelden als ik zus of zo deed. Wat heel lief lijkt, maar eigenlijk resulteert het vooral in onvrede en afwijzing, omdat er dan totaal niet in mijn eigen behoeften wordt voorzien. Onvrede en afwijzing voelt niet als liefde, dus wat geef je een ander eigenlijk als je over je eigen behoeften/grenzen heen stapt? Ik het kader van gedrag moet je trainen, ging ik mezelf andere vragen stellen. Hoe zou ík me voelen als ik dit of dat deed. Wat heb ík nodig? Wat zou goed voor mij zijn? Ik ben en blijf een zorgzaam mens, dus soms zet ik mijn eigen behoeften even opzij om een ander te helpen. Ik vind het fijn om anderen te helpen en ik vind het fijn als mensen mij helpen. Het schept een band. We zijn samen op deze aarde, maar ik ben niet voor anderen op deze aarde. Dus waar trek je de lijn? Ik denk dat het een kwestie is van de kosten en baten afwegen. Soms moet je je energie gewoon even bewaken en kun je anderen niet helpen. Soms voelt iets niet goed en mag je zonder uitleg nee zeggen. Hoe meer je oefent, hoe beter je je onderbuik gevoel herkent.
Stap drie was het uitspreken van mijn eigen behoeften. Ik ben zo klein en onbenullig mogelijk begonnen. Ik was uiteten in een pizzeria en we werden getrakteerd. Ik wist dat ik geen hele pizza op kon, dus het was fijn als er ik er een kon delen. Er was nog iemand aan tafel die het fijn vond om er een te delen, maar onze ideeën van wat lekker was op een pizza kwamen totaal niet overeen. Ik wilde net meegaan in haar keuze (het feit dat we getrakteerd werden speelde daar een hele grote rol in), maar toen stelde ik mezelf de vraag wat ík wilde. Ik had echt ontzettend veel zin in gorgonzola dus ik zei: ‘laten we anders allebei gewoon onze eigen pizza nemen’. Het klinkt stom, maar trots dat ik was! Zo raakte ik super gemotiveerd om mezelf heel vaak de vraag te stellen wat ík wil en wat ík nodig heb. En ik heb ontzettend genoten van de pizza gorgonzola!
Ik bleef in de kleine momentjes oefenen en de week erna was ik klaar voor een wat grotere uitdaging. Iemand vroeg me of ik meeliep om haar jas te halen, ik kon me heel goed voorstellen dat het fijner zou zijn om samen te lopen dus ik zei: ‘ja, tuurlijk doe ik dat!’ Want dit is wat ik vaak doe, ik stel me voor hoe het voor de ander zou zijn als… Ik kreeg een soort onderbuik gevoel, die ik normaal gesproken wegwuif. Sterker nog, ik had dat onderbuik gevoel al toen ze me die vraag stelde, maar toen herkende ik het gevoel blijkbaar nog niet. En nu ik dit onderbuik gevoel opmerkte, vroeg ik me af waarom ik die had. Ik had mezelf voorgesteld hoe het voor haar zou zijn als ik meeliep (totaal ingevuld door mezelf, want hoe een ander zich voelt kan ik helemaal niet weten) in plaats van mezelf nu voor te stellen hoe het voor mij zou zijn om mee te lopen. Ik heb veel hoestaanvallen en toen ik mezelf door de rookwalmen op het drukke terras zag lopen, wist ik dat het een enorme hoestbui zou oproepen en besloot dat het voor mij eigenlijk helemaal niet goed zou zijn om mee te lopen. Ik zei: ‘sorry, het is niet goed voor mijn longen om nu door de rook te lopen, ik wacht hier op je, goed?’ Ik niets met haar jas te maken, maar wel met mijn gezondheid. Tot mijn grote verbazing werd ik niet afgewezen en voelde zij zich ook niet afgewezen. Ze zei: ‘Dat begrijp ik helemaal! Maar niet weggaan, want dan kan ik je niet meer terugvinden. Tot zo!’ Ik realiseerde me dat andere mensen ook de behoefte voelen om anderen (inclusief mij) behagen. Dat zorgt ervoor dat er ruimte is om aan te geven wat ik nodig heb. Niemand wil dat ik last heb van mijn longen, dus het was helemaal oké om mijn aanbod in te trekken.
Gister, het grootste moment tot nu toe, was ik in een hele drukke yoga groepsles. Ik had het koud en zat al een hele poos te verlangen naar mijn trui die bij de ingang in de kast lag. Ik wist gewoon dat als ik die trui aan zou hebben, ik veel meer van de les zou kunnen genieten. Maar dan moest ik de les verstoren (wederom totaal ingevuld, ik heb geen idee hoe de lerares zich voelt als een van haar klanten opstaat) en zou ik over iedereen heen moeten stappen. Op een gegeven moment zei de lerares tegen de groep: ‘stel je lichaam de vraag wat het nou écht op dit moment nodig heeft en geef jezelf daaraan over’. Het antwoord dat in mij opkwam was luid en duidelijk: de trui! Dus op mijn tenen sloop ik door de zaal, stapte ik over mensen heen en haalde ik mijn trui. De les was heerlijk.
Dit laatste voorbeeld heeft niet zoveel te maken met grenzen aangeven ten opzichte van andere mensen, maar het gaat me om de bewustwording: wat heb ík nodig? Kan ik daarnaar handelen zonder anderen pijn te doen of te benadelen. Het gaat me erom dat als ik met een vieze pizza voor mijn neus zit ik niet de slechte smaak van een ander de schuld geef. Dat als ik door de rook loop ik niet denk: waarom moest ze haar jas ook helemaal daar leggen, nu heb ik weer zo’n kut hoestbui. Of dat ik denk: jezus, konden ze de zaal niet wat voor ons opwarmen? Had ik in deze drie voorbeelden bedacht hoe ik het anderen naar hun zin had kunnen maken, dan had ik iets gedaan wat niet goed voelde voor mij en met mijn vinger naar de ander gewezen in plaats van mijn eigen aandeel in te zien.
Geven uit liefde
Nu je weet wát je wil kun je met een gerust hart keuzes gaan maken en bepalen wanneer je wat voor een ander wil doen. Zelfs als een ander je gebaar niet op prijs stelt, is het niet voor niets geweest, want het heeft je energie gegeven in plaats van gekost. Je kunt nu echt uit liefde gaan geven, zonder iets terug te verwachten. Je kunt ook de regie weer terug pakken over je leven. Jij bepaalt tot waar je wilt gaan en hebt daardoor het gevoel dat je controle hebt op de meeste situaties. Je bent verantwoordelijk en voelt geen behoefte meer om anderen de schuld te geven. Daardoor los je dingen tot op de kern op, want de enige waar je invloed op hebt, ben jijzelf. En weetje, als mensen je dan naar alle onwaarschijnlijkheid (anderen willen ook dat jij hen leuk vindt!) toch stom vinden of je afwijzen, dan passen ze gewoon niet bij je en kun je daar maar beter vroeger dan later achter komen!
Denk je dat je ook de controle op je eten wat meer los kunt gaan laten als je dit beoefent? Ik ben heel erg benieuwd.